![8 Excel tools everyone should be able to use](https://i.ytimg.com/vi/h3RFPALHcOc/hqdefault.jpg)
Anotusi
- O a ni luʻitau o se vafealoaloai?
- Lagona le tausalaina ma le valavala
- Fausia o sootaga vavalalata
- Faʻamaonia faʻamatalaga
- Mea sese i lau faʻaipoipoga faʻalelotu
- 15 auala e faʻatinoina ai le va o ekalesia soofaatasi
- 1. Faafesagai ma mataupu
- 2. Faasoa atu lau talafaasolopito
- 3. Saili paleni i le mafutaga
- 4. Taofi le taumafai e liliu lau paʻaga
- 5. Faalogo le tasi i le isi
- 6. Aʻoaʻo oe lava
- 7. Talanoa faʻatasi i lou lumanaʻi
- 8. Taumafai ia tumau fetuutuunai
- 9. Tupu lou faʻatuatua
- 10. Fai sau fuafuaga mo ou eseesega
- 11. Mafaufau e uiga i fautuaga faaleulugalii
- 12. Filifili aganuʻu faʻalelotu mo lau fanau
- 13. Tuʻu le avanoa ia latou
- 14. Fai talanoaga faʻalelotu ma tamaiti
- 15. Talanoa ma aiga
- Faaiuga
O soʻotaga va ma ekalesia soʻotaga e sili atu ona faigata na i lo o isi e tutusa o latou talaʻaga.
O le muamua uiga taua na muamua tosina oe ia latou mulimuli ane avea ma mafuaʻaga autu mo faigata. E ui ina faigata le va o ekalesia soʻotaga mo nisi ulugaliʻi, ae faigata ona talia le mea moni e le mulimuli lau paʻaga i le tutusa tapuaiga lotu pei o oe.
E te manatu e aoga faʻaipoipoga faʻalelotu?
Afai o le faʻatuatua o se vaega taua o lou olaga, oe o le a manaʻomia manino talanoaga ma taumafaiga e faia lau vavalalata faʻalelotu galue galue.
Tele fesoʻotaʻiga ma tapuaiga eseʻese e galulue ona o se tasi o paʻaga e le lolotu pe le popole iai. O Katya Ramdya, o se tusitala tusitala Hindu i Lonetona, na faaleo o latou natura faalelalolagi o se faavae o le latou manuia faaipoipoga ma se tane Mosalemi.
O faʻaipoipoga faʻamanuiaina manuia e manaʻomia tele fesoʻotaʻiga ma lou toʻalua e uiga i aʻafiaga faʻalelotu i le va feagai. Oe manaʻomia le galulue faʻatasi e faʻafetauia luʻitau o se vafealoaloai.
O a ni luʻitau o se vafealoaloai?
O le faʻateleina o faʻafesoʻotaʻiga ma lotu eseʻese ua faʻamaonia mai ai o soʻotaga faʻalelotu e mafai ona manuia. Faatasi ai ma le lelei taʻiala ma le lagolago faapolofesa, interfaith ulugalii mafai ona fiafia i soifua maloloina sootaga. Ae ui i lea, o le le lava o lelei fautuaga ma lagolago mafai ona avea ma luʻitau mo le ulugaliʻi.
O nisi o luitau masani o loʻo feagai ma ulugaliʻi lotu o:
Ae faimai foi Judith Wallerstein, o le tuueseese faalelagona o se ulugalii talavou mai lo latou aiga auauna o se faavae o se manuia i le va o aiga lotu.
Peitai, o le le lava o le lagolagosua mai aiga uma e lua o le a faʻatumuina ai le sootaga ma feteʻenaʻiga, le malamalama lelei, feteʻenaʻiga faifai pea, ma taunuuga le lelei. O lenei feitagaʻi e mafai ona faʻaosofia ai lagona nofosala mo le ulugaliʻi talavou, faʻatasi ai ma le sili atu ona faigata o lagona teteʻa.
O le mauaina o se vavalalata loloto e avea ma itu taua o se faʻaipoipoga. O le sili tautinoga tautino i totonu fiafia paaga faaipoipo.
Ae ui i lea, o le mauaina o lenei vavalalata i se vavalalata lotu mafai ona matua faigata ma taufaafefe. A faʻatasitasi ulugaliʻi mai tapuaiga eseʻese, e tele lava ni mafuaʻaga masani ma se maualuga maualuga o lagona le malamalama, le mautonu, ma le faʻaaoga sese.
Ole tele o ulugaliʻi aulotu e uia le luʻitau pe a latou lagona e pei ua latou fetuunaʻi lo latou faʻamaoni moni. Latou te le toe ofi i totonu. O lenei mea e mafai ona tupu i le le mutaʻeseʻesega i le va o ulugaliʻi o tapuaiga eseʻese.
Mea sese i lau faʻaipoipoga faʻalelotu
A tatou talanoa e uiga i faʻaipoipoga faʻalelotu, e sau ma faigata tulaga. E tatau ona tatou nofouta i mea sese masani ma aloese mai i latou i le amataga o tulaga i faʻaipoipoga faʻalelotu.
Ua matou tuʻufaʻatasia sese sili ona taatele o faʻaipoipoga faʻalelotu i lalo:
- Aua neʻi e le amanaʻiaina au eseesega faalelotu. O le le amanaʻiaina o ou talitonuga o le a le faia se mea lelei i le mafutaga. Ae saili se auala e malamalama ai i le masani mafuaaga.
- Mafaufau i lena, o le faʻapotopotoga lotu e le taua i se taimi umi.
- Talitonu i se lelei uiga malie e mafai ona foia uma tapuaiga eseese i sootaga.
- O le i ai o le mafaufau o le "alofa manumalo uma" ma mafaufau uma au faʻafitauli o le a alu ese e ala i le le amanaiaina.
- O le motusiaina o sootaga ma aiga o matua e le fesoasoani lea i se faʻaipoipoga manuia a ekalesia soofaatasi.
- O le liuaina o lotu e le mafai ona foʻia uma ai faʻafitauli o le faʻaipoipoga faʻalelotu.
- Talitonu lau faʻaipoipoga o le a le feagai ma se faʻafitauli.
- Le amanaʻiaina popolega o le aiga e uiga i le filifilia o faʻaipoipoga faʻalelotu.
15 auala e faʻatinoina ai le va o ekalesia soofaatasi
Ua matou tuʻufaʻatasia nei auala e 15 e faʻatino ai lau va fealofani faʻatuatua:
1. Faafesagai ma mataupu
Ole tele o ulugaliʻi lotu e le amanaʻiaina le mea moni e omai mai talaʻaga eseese. O le manaʻoga o le tatala ma fusi le faʻavae autu i le va fealoaʻi.
E le o le filifilia o le tasi i le va o le alofa ma tapuaiga; ae ui i lea, filifilia o se mea e laugatasia ai ona o nei 'eseʻesega o le a tumau, e oʻo lava i le lumanaʻi. E masani ona fai e ulugali masei manatu e uiga i talitonuga lotu ma mea e fiafia iai le latou paga. E sili i taimi uma le taliaina o le mataupu, sau i luma ma talanoa e uiga i ai.
Manatua, naʻo le aloese mai le mataupu o le a le foia ai le feteʻenaʻi.
2. Faasoa atu lau talafaasolopito
E matagofie i taimi uma le talanoaina o talaaga faʻalelotu ma lau paʻaga. O le i ai o se filifiliga masani mo se faʻaipoipoga ofa ai le avanoa e atiaʻe ai se sili atu malamalamaʻaga o le manuia faʻaipoipoga faʻavae.
3. Saili paleni i le mafutaga
E ui e mafai ona avea ma luʻitau le faʻatonutonuina o talitonuga eseʻese i le taimi e tasi, o le malamalama i tuaoi maloloina e mafai ona fesoasoani i le faʻagaioiga o mea. O ulugaliʻi ma eseʻese talitonuga faʻalelotu e suʻea ni mafuaʻaga masani e faʻapaleni ai a latou va. E ofaina maoae faʻaaloalo ma le faamemelo mo lau paʻaga.
4. Taofi le taumafai e liliu lau paʻaga
Oe manaʻomia le taofi le mafaufau e uiga i le faʻaliliuina o lau paʻaga lotu. Faʻaaloalo i lou alofa ma lau tapuaiga. Oe tatau ona talisapaia o latou talaʻaga ma o latou uiga. Aua le faitio i lau paʻaga faʻatuatua ma faiga faʻalelotu.
Manatua, o latou talitonuga o se taua vaega o latou olaga, ma e le tatau ona avea oe ma se tasi e filifili mo o latou olaga. O le tuʻuina atu ia latou o avanoa ma le saolotoga o le a faʻamalosia ai lau fegalegaleaiga faʻalelotu.
Talia i latou mo poʻo ai latou e aunoa ma le faʻamoemoe maualuga e faʻaliliuina i latou.
5. Faalogo le tasi i le isi
O eseʻesega faalelotu i sootaga faalelotu e mafai ona faaleagaina i nisi taimi. Latou puipuia tagata mai le fiafia i le moni aano o le alofa i le mafutaga. Totogi atu i lau paʻaga ma faʻaalu se taimi e faʻafetaia ai lo latou i ai i lou olaga.
Aveese uma mea faʻalavelave ma faʻaalu taimi faʻalelei ma latou. Alofa e aunoa ma le popole e uiga i latou talaaga.
6. Aʻoaʻo oe lava
Fausiaina o se faʻalelotu sootaga i le aʻoaʻoina o talitonuga o lau paʻaga faʻaalia lou tuuto ma le faʻaaloalo mo i latou. E mafai ona e fai atu ia i latou fesili e faʻalauteleina ai lou malamalama i lo latou faʻatuatua.
E le gata i lea, e mafai ona e faitau tusi ma faʻafesoʻotaʻi isi punaoa faʻaleaʻoaʻoga e atiaʻe ai se malamalamaʻaga loloto o latou talitonuga faʻalelotu. E le gata i lea, e mafai lava ona e fesili mo a latou fautuaga e tupu atili ai le malamalama i o latou talitonuga faʻalelotu.
I le vitio TEDx o loʻo i lalo, o Jessica Jackley & Reza Aslan, o se ulugaliʻi lotu, talanoaina le latou auala e faʻaaloalo ai i tapuaiga eseʻese. Siaki atu:
7. Talanoa faʻatasi i lou lumanaʻi
Tautala e uiga i mea e te faʻamoemoeina mai lenei vavalalata faʻalelotu sootaga.
E manaia i taimi uma le faʻafesoʻotaʻi o fesili pei o le, "O le a le tatou lumanaʻi?" “O le a lau togafiti e faʻamalosia ai lau faʻaipoipoga faʻalelotu?” “E faʻafefea ona tatou faʻamanatuina aso fiafia eseese o lotu?”
8. Taumafai ia tumau fetuutuunai
O se tasi fautuaga taua i le va o ekalesia soofaatasi o le fetuutuunai lea ma lau paʻaga. A o faʻamuamua lau faʻaipoipoga, e tatau ona oulua sauni uma mo le fetuutuunaʻi o le lua faʻaipoipoga.
Auai i gaioiga faʻalelotu a lau paʻaga. Fesoasoani ia latou iloa e te popole i mea uma e fesoʻotaʻi ma lo latou fiafia. E mafai ona e faʻamanatuina ma le fiafia faʻafiafiaga lotu i le fale.
9. Tupu lou faʻatuatua
Talanoa e uiga i mea faʻalelotu manaʻoga o lau paʻaga ma fesoasoani ia latou molimauina faʻalelotu tuputupu aʻe ma oe.
Oe mafai ona faʻaosofia i latou e faia faʻapitoa nofoaga mo tapuaiga faʻagaioiga. E tatau ona avea ma masani masani le suesue ma faia faʻalelotu tatalo faʻatasi. Mo se faʻataʻitaʻiga, fai au tatalo ae e te leʻi 'ai e mafai ona faia mea ofoofogia mo lou alofa ma tapuaiga.
10. Fai sau fuafuaga mo ou eseesega
E le faigofie le ola ma tapuaiga eseʻese i lalo o le taualuga e tasi ma le leai o ni eseesega poʻo ni finauga.
Sau i luga ma se fuafuaga e feutanaʻi ma le faifai pea le feteʻenaʻi ma eseesega i le vafealoaloai. O nei eseʻesega o le a le mafai ona foʻia latou lava. Oe manaʻomia e faʻaleleia i latou i se tali faʻatuatuaina.
11. Mafaufau e uiga i fautuaga faaleulugalii
Mo ulugaliʻi soʻofaʻatasi, o le auai i le faʻaipoipoga faufautua o se auala sili lea ona lelei o le atinaʻeina o fesoʻotaʻiga ma le aʻoaʻoina o metotia eseese e feagai ai ma le feteʻenaʻi tulaga.
Manatua, o fautuaga faʻaipoipoga e le mo naʻo ulugaliʻi o feagai ma faʻafitauli. E mafai ona faia se taua vaega i le atinaʻeina o sootaga ma tapuaiga ese ae aloese mai ono ono lumanai mataupu. Fautuaina e mafai ona fesoasoani i ulugaliʻi i soʻotaga faʻalelotu e fiafia ai i se tumau, soifua maloloina, ma faʻaaloalo faʻaaloalo.
Fesili atu poʻo a ou talitonuga faʻalelotu ma faʻafefea ona e manaʻo e faʻataʻitaʻia?
Tautala e uiga i ou talitonuga ma manatu e uiga i le faimalaga poʻo le fausiaina o se aiga faʻatasi.
12. Filifili aganuʻu faʻalelotu mo lau fanau
O le talanoa ma sau i luga ma tu ma aga faʻalelotu mo lau lumanaʻi fanau o sili sili ona faigata fesili. E mafai ona vave liliu mai se "sootaga fiafia" i le "sootaga ma tapuaiga." O ulugaliʻi faʻaipoipoga ua avea ma mea faigata i le maeʻa ai o lenei mataupu maʻaleʻale.
E tatau ona avea ma se talanoaga faʻaaloalo ma agalelei. E sili le tautala vave ma maua se manatu masani nai lo le talanoaina i se taimi o le olaga.
E ui o nisi e pikiina se tasi tu ma aga mo a latou fanau, o isi ulugaliʻi lotu filifili e mulimuli i tu ma aga mai latou uma tapuaiga. Poʻo le a lava lau filifiliga i le mafutaga, aua neʻi galo ona agalelei le tasi i le isi.
13. Tuʻu le avanoa ia latou
Mafaufau e tuʻuina atu sina avanoa i lau paʻaga ma fetuʻunaʻi pe a tatau ai. E mafai ona e faʻatinoina lau va faʻalelotu faʻatasi ma se taumafaiga fuafuaina. O se faʻaipoipoga manuia faʻatasi e manaʻomia le fetuutuunaʻi ma taumafaiga.
14. Fai talanoaga faʻalelotu ma tamaiti
E tutotonu le faia o se talanoaga faʻalelotu ma lau fanau. O oulua uma e tatau ona mafai ona faʻamatalaina au talitonuga faʻalelotu i lau fanau. O se talanoaga lelei e aunoa ma le faʻaleagaina o le tapuaiga a seisi tagata, o se auala saʻo lava i taimi uma.
Tusa lava poʻo le a le eseese o faatuatuaga i le mafutaga, e tatau ona faʻaaloalo ma faʻamaonia e lau fanau ia lotu uma e lua.
15. Talanoa ma aiga
E aoga le faʻaipoipoga faʻalelotu? O le a le vaega taua i le faʻamautuina o le fealofani faʻaipoipoga?
E sili atu ona faigofie le faʻamautuina o le fealofani faʻaipoipoga ma le aʻafia ai o aiga uma. E mafai ona e faʻamatalaina ou talitonuga faʻalelotu i lou aiga-i-tulafono ma fai i lau paʻaga e faia le mea lava lea e tasi. E le gata i lea, mafaufau e valaʻaulia ma faʻaofia i latou i le faʻamanatuina o ou aso malolo lotu.
Faaiuga
Nei o 15 auala 'eseʻese e faʻatino ai lau va fealofani ekalesia. O ulugaliʻi e ese talaaga faʻalelotu e mafai ona mulimulitaʻi i taʻiala ua taʻua i luga ma manuia alualu i luma i le faʻaipoipoga a ekalesia soofaatasi e ala i le fausiaina o se faavae malosi i le malamalama ma le fefaʻaaloaloai.
E tatau ona e alofa i lau paʻaga e aunoa ma le popole pe fesiligia e uiga i la latou tapuaiga talaʻaga.